यसपालीको तीज संस्कृति या विकृति

नेपालगंजमा तिज अघि आयोजना गरिएको एक कार्यक्रममो दृष्य

            यसपटकको तीज भड्किलो भयो भनेर प्राय सबैजसो पत्रपत्रिका र अनलाइनमा पनि ठुलो चर्चाको विषय बन्यो । लेख्न पाएपछि को नै पछि प¥थ्यो र धित नमरुन्जेल लेखियो पनि । रातो सारी र छड्के तिलहरीको प्रदर्शन गर्ने उत्साहका रुपमा तीज बदलिएकोमा संस्कृतिप्रति गम्भिर धेरैजना चिन्तित पनि देखिए । नयाँ पुस्ताका महिलालाई तीजको धार्मिक या साँस्कृतिक पक्षसंगभन्दा तामझाम र ग्ल्यामरसँग मतलब छ भन्नेहरु पनि धेरै भेटिए । उहिलेउहिले चाडपर्वमा मिठोचोखो भान्सा गरिन्थ्यो । आजभोली चाडपर्व नआउदै महिनौ दिन अघिदेखि शुभकामना भेटघाट कार्यक्रम गरिन्छन् र पार्टी गरेर मनाउन सुरु गरिन्छ । हिन्दु महिलाहरुको महान पर्व तीज होेस् या जिसस क्राइस्टको सम्झना गर्ने क्रिसमस, दशैं होस् या तिहार यी सबै पर्वहरुमा हामी मिसमास भएर मदमांसले मातिन्छौं, झलिन्छौं र भद्दा संगितमा बेतालसंग हलिन्छौं । के यस्तै हो त नेपाली सभ्यता ?
हामी भन्छौं नयाँ पुस्ताले हाम्रा असली संस्कृति बिर्सदै गएकाछन् । यस्तै आरोप लाग्यो अहिलेका नयाँ पुस्ताका महिलाहरुलाई । तीज आउनु एक महिनापूर्व तीजको तडकभडक र रमझम सुरु हुन थालेपछि नयाँ पुस्ताले तीजको असली संस्कृति बुझ्न पाएकोछैन । तीजमा दिदीबहिनीहरु जम्मा भएर रमाइलो गर्ने परम्पराको पछिल्लो पुस्तालाई मतलब छैन । अनि हामी सजिलै भनिदिन्छौं आजभोलीका युवा बिग्रिए यो त पश्चिमी सभ्यता हो । के साँच्चै आजभोलीका युवाहरु बिग्रिएकै हुन् त ?

          प्रश्नको उत्तर पर्खिन नसकेर आँखा चिम्म गर्दै हामीहरुले पनि अँध्यारो रहमा हामफाल्यौं । पश्चिमीहरुको आफ्नै सभ्यता होला त्यसमा म प्रश्नचिन्ह उठाउन चाहन्न । तर आज हाम्रो संस्कार विकारयुक्त र बेकार हुँदै गएको चाँही मलाई थाहा छ । शहरबजारमा बस्ने महिलाहरु फुर्सदमा हुने भएकाले समय कटाउन पनि यस्तो रमझममा सरिक हुने गरेको एकथरीको विश्लेषण छ । तीजको अवसर भन्दै शहरी क्षेत्रमा होटल तथा पार्टी प्यालेसमा भोज खाने नाचगान गर्ने र तजिे प्रतियोगिता आयोजन ा गर्ने चलन हावी हुँदैजान थालेको छ । वास्तवमा तीज भनेको जम्मा तीन दिन मनाउने हो । आजभोली त एकडेढ महिना तीज मनाउने चलन चलदैछ । अधिकारकर्मी , सञ्चारकर्मीले यस्तो तरिकाले तीज मनाउनु राम्रो होइन भनेर चिन्ता ब्यक्त गरे । हुनेखानेहरुले तीजलाई भड्किलो बनाउन थालेपछि यसको साँस्कृतिक पक्षलोप हुँदैछ । तर बिडम्वना यसपटक समाजमा उज्यालो चेतना बाँडेर समाजलाई सुसज्जित पार्ने पत्रकारहरुपनि तीज आउन हप्तौ दिन अघिदेखि तीजको दर खाने र शुभकामना आदानप्रदान गर्ने भन्दै होटल र पार्टी प्यालेसमा ब्यस्त देखिए । तीजका गीतहरु भड्किलो भयो भनि रिपोर्टिङ्ग गर्नेहरु नै सोही गितमा छमछमी नाचे । समुहगत रुपमा अलग अलग दिन पारेर शुभकामना आदान प्रदान कार्यक्रम गरियो । यसपटक बाँकेमा क्रियाशिल पत्रकारले ब्यक्तिगत, संस्थागत र समुहगत गरि आधा दर्जन बढि यस्ता कार्यक्रमहरु गरे अनि तीजको गीतमा मज्जाले छमछमी नाचे । एकजना पत्रकार मित्रले अचम्म मान्दै मलाई भन्नुभएको थियो उहाँको साथी त श्रीमतीसंगै दर खान माइती जानु भयो रे । चेलीको पर्वमा माइती गएर दर पुरुषले समेत दर खाएकोमा उहाँको आपत्ति थियो । तर आफु पनि त पुरुष दिनहुँ जसो दर खाने कार्यक्रममा गएर दर खाँदै छमछमी नाचेको उहाँले देख्नु भएन ।
मैले कसैलाई नराम्रो भन्न खोजेको होइन या कसैलाई आरोप लगाउन खोजेको पक्कै पनि होइन । यो देखासिकीको दुनियाँ हो , नक्कलै नक्कलको दुनियाँ हो । तीजमा हाल केही सिमित महिलाहरुले देखाइरहेको महङ्गो ढर्राको वास्तविकता सायद यही हो । संस्कृतिको जर्गेना गर्ने नाममा तीजलाई महङ्गो पर्व बनाइदैछ । यसैगरि तीज मनाउने हो भने यसको साँस्कृतिक पक्ष हराउनेछ र उपभोगवादी चरित्रले यसलाई खर्लप्पै निल्नेछ । देखासिकि होइन परिवर्तन गर्न सिकौ । सभ्य समाजको लाग िहामी एक एक बाट नै हो सुरुवात हुने । आधुनिक युगको भड्किलो तीज
( लेखमा कसैलाई ब्यक्तिगत या संघ संस्थालाई आक्षेप लगाउन खोजिएको होइन यदि त्यस्तो लागेमा संयोग मात्र हुनेछ ।)  आयुष सम्मोहन